Uçucu Yağlar
Son zamanlarda sıkça duydugumuz uçucu yağlar özellikleri ve faydaları açısından yakından bakılmayı hakediyor. Esans, esansiyel yağ veya eteri yağ olarak da adlandırılan uçucu yağlar, bitkisel droglardan elde edilen kokulu yağımsı maddelerdir. Bitkilerin yaprak, çiçek, meyve, kök, kabuk, kısmen de ağaç kabuğu ve kök kısımlarından çeşitli metotlar ile elde edilirler. Bulundukları bitkiye karakteristik koku ve yakıcı tat veren bu bileşenlerin en belirgin özellikleri oda sıcaklığında uçucu ve kokulu olmalarıdır. Çoğunlukla oda sıcaklığında sıvı haldedirler ve suda çözünmezler. Uçucu yağlar havadan, ışıktan ve ısıdan olumsuz yönde etkilenip, özelliklerini yitirdiklerinden, renkli cam gibi ambalajda ve kapağı sıkıca kapalı şekilde, serin yerde saklanmalıdırlar.
Uçucu Yağlar Nasıl Elde Edilir?
Uçucu yağlar bulundukları bitki kısımlarından suyla kaynatarak veya içinden su buharı geçirerek damıtma, soğukta sıkma ve organik çözücülerle ekstraksiyon yoluyla elde edilirler. Aromatik bitkilerde uçucu yağlar bitkilerin muhtelif kısımlarında bulunurlar. Nanegiller familyası bitkilerinde uçucu yağlar bitkinin yüzeyindeki salgı tüylerinde bulunurlar. Bu yüzden örneğin nane yaprağının yüzeyini hafifçe oluşturulduğunda uçucu yağ açığa çıkar. Defne veya okaliptüs yaprağının kokusunu alabilmek için ise yaprağı ovuşturmak yeterli olmaz, yaprağın parçalanması gerekir. Benzer olarak rezene, anason gibi maydanozgiller meyvelerinin de uçucu yağları parçalandıklarında açığa çıkar. Bazı bitkilerde uçucu bileşikler şekerlerle bağlanıp glikozit haline geçerler. Böyle durumlarda, uçucu yağ elde etmek için glikozit bağının kimyasal yolla koparılmasıyla uçucu bileşiğin açığa çıkarılması gerekir.
Uçucu Yağların Faydaları Nelerdir?
Uçucu yağların farklı özellikleri ve faydalarına göre çeşitli kullanım alanları vardır. Bu doğal ürünlerin ortaçağdan beri bakteri, virus ve mantar gibi mikroorganizmalara karşı geniş oranda kullanıldığı bilinmektedir. Günümüzde ise kozmetik, gıda, kimya, ilaç ve tarım gibi pek çok sanayi dalında kullanılırlar. Son yıllarda sentetik katkı maddelerinin yerine doğal bileşenlerin tüketiciler tarafından artan talebi doğrultusunda uçucu yağların özellikle gıda ve kozmetik sektörlerinde kullanımı artmış bulunmaktadır. Ticari uçucu yağlar günümüzde tamamıyla bitkisel kaynaklardan elde edilmektedir. Özellikle soslar, meşrubatlar ve hazır yemeklerde uçucu yağlardan istifade edilmektedir. Uçucu yağlar koku ve tat özelliklerinden dolayı parfümeri sektöründe de kullanılırlar.
Birçok uçucu yağ güçlü antimikrobik özelliğe sahiptir. Özellikle kekik esansı, çöp karanfil, tarçın, yenibahar, limon otu, limon, oğulotu, limon kokulu okaliptüs ve kefe kimyonu esansları mikroorganizmalara karşı etkili yağlardır. Uçucu yağlar güçlü fizyolojik etkilere sahip olduklarından dahili kullanımlarında zehirlenmeye, harici kullanımlarında alerjiye neden olabileceklerinden dolayı dikkatli kullanılmalıdır. Cilt üzerine kullanımlarında uçucu yağlar sabit yağlar ile karıştırılarak kullanılmalıdır. Uçucu yağlar gözle temas ettirilmemelidir.
Farklı uçucu yağların sinir sistemi üzerinde ferahlatıcı, sakinleştirici stres atıcı, ağrı kesici, zihin açıcı, uyutucu, kasılma ve spazmları önleyici, yara iyileştirici, sindirim ve solunum sistemlerini düzenleyici, düşük yaptırıcı, bakteri ve mantar engelleyici ve cilt hastalıklarını iyileştirici etkileri vardır. Uçucu yağlar gıdaların korunmasında olduğu kadar, bakteriyel enfeksiyonlar, mantar hastalıkları, yaralar, yanıklar, akne, vs. tedavisindeki etkilerinden dolayı önemlidirler.
Kozmetik, sağlık ve gıda ürünlerinde kullanılan bazı uçucu yağlar:
Lavanta yağı
Gül yağı
Kekik Yağı
Çay ağacı Yağı
Nane Yağı
Limon Yağı
Portakal Yağı
Adaçayı
Defne
Karanfil
Biberiye Yağı
Çuha çiçeği yağı
Leave feedback about this