PFAS Kimyasalları İnsan Sağlığına Nasıl Etki Ederler?
PFAS, çeşitli günlük ürün türlerinde yaygın olarak kullanılan,
geniş, karmaşık ve yaygın bir grup üretilmiş kimyasaldır.
Örneğin, yiyeceklerin tencereye yapışmasını önler,giysileri ve halıları lekelere karşı dirençli hale getirir ve daha etkili yangın söndürme köpüğü oluşturur.
PFAS, havacılık, otomotiv, inşaat, elektronik ve askeri sanayi gibi sektörlerde kullanılmaktadır.
bu kimyasallar zamanla bozulmazlar ve bu yüzden “sonsuza dek kimyasallar” olarak adlandırıldılar.
Bu durum PFAS’ların çevrede ve vücudumuzda biriktiği anlamına gelmektedir.
PFAS molekülleri, bağlı karbon ve flor atomlarından oluşan bir zincirden oluşur.
Karbon-flor bağı en güçlülerden biri olduğundan, bu kimyasallar çevrede bozulmaz.
Yarılanma, kimyasal maddenin % 50’sinin ortadan kalkması için gereken zamandır.
Bilim adamları PFAS için çevresel yarı ömrü tahmin edememektedir. Yani bu kimyasallar doğada bozulmamakta ve toksik etkisini sonsuza dek sürdürmektedir.
İki çeşit PFAS araştırması, bu kimyasallar grubu hakkındaki bilimsel anlayışımızın temelini oluşturur.
Perflorooktanoik asit (PFOA) ve perflorooktan sülfonat (PFOS) en uzun süre üretilmiş kimyasallardır.
Çevrede en yaygın olanı ve en iyi çalışılanları bunlardır.
Bu iki bileşik artık Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılmamasına rağmen,
kimyasal üreticileri GenX gibi alternatif PFAS ile değiştirilmiştir.
İnsanlar PFAS’a Nasıl Maruz Kalırlar?
Bu yaygın, yapay kimyasallar topraklarımıza, havaya ve suya sızmıştır. İnsanlar büyük olasılıkla PFAS bulaşmış su veya yiyecekleri tüketerek,
PFAS ile yapılan ürünleri kullanarak veya PFAS içeren havayı soluyarak bu kimyasallara maruz kalırlar.
Tüm maruz kalma kaynaklarını ve bunların sağlık sorunlarına neden ve nasıl sebep olduğunu tam olarak anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri’ nin Ulusal Sağlık ve Beslenme Muayene Anketi (NHANES) Merkezlerinden bir rapor PFAS’ ı Amerikalıların %97’sinin kanında bulmuştur. Yeni bir NHANES raporu 2000’li yıllarda tüketici ürünlerinden kullanımlarının azalması ile birlikte insanlardaki kan içinde yer alan konsantrasyonlarının azaldığı tespit edildi. Ancak bu %97 insan kanında oldukları gerçeğini değiştirmedi. Bununla birlikte, yeni PFAS kimyasallarının sayısının arttığı görülmektedir ve maruz kalmanın değerlendirilmesi zordur.
PFAS Hakkında Neden Endişe Edilmelidir?
PFAS’ın halk sağlığına etkisi ile ilgili endişeler aşağıdaki nedenlerden dolayı ortaya çıkmıştır:
Yaygın çalışmalar, insanların kanında ve idrarında PFAS bulunduğunu göstermektedir.
Bilim adamları bu kimyasalların hangi sağlık sorunlarına neden olduğunu daha detaylı bilmek istemektedir.
PFAS, dünya çapında yüzlerce üründe, insanın maruz kaldığı sayısız alanda giderek artan saayıda kullanılıyor.
Bugün 4.700’den fazla PFAS var. Sanayi bu tür kimyasalların yeni formlarını icat ettmetmeye devam ediyor bu nedenle sürekli artan bir sayı var.
Bu kimyasallar doğada kalıcılar. PFAS, süresi bilinmeyen bir süre çevrede kalır ve vücuttan ayrılması yıllar alabilir.
PFAS’ler Biyo-birikim yapar, farklı PFAS kimyasalları besin zincirine çeşitli yollardan girebilir, zamanla birikerek vücutta kalabilirler.
Kimyasalların sayısı arttığından daha fazla alım yapılacaktır.
Kimyasal bileşiklerin insan sağlığı üzerindeki olası etkilerini ararken, özellikle PFAS kimyasallarındaki binlerce çeşitlilikle,
çalışmaların zor olduğunu anlamak önemlidir. Birçok PFAS araştırması NIEHS tarafından destekleniyor.
Bugüne kadar yapılan araştırmalar da, insan ların maruz kaldığı PFAS ile ortayaçıkacak olası sağlık sonuçları arasındaki bağlantıları ortaya koymaktadır.
Bu sağlık etkileri arasında:
- Değişmiş metabolizma,
- Doğurganlık da azalış,
- Fetal büyüme de azalış
- Aşırı kilolu ve ya obez olma riskinde artış,
- Bağışıklık sisteminin enfeksiyonlarına karşı daha az direnci gösteriş
olduğu sayılabilmektedir.
PFAS’ın potansiyel sağlık etkileri hakkında bilgiler artmış olsa da, birçok soru cevapsız kalmıştır.
Bu nedenle, NIEHS, PFAS riskine maruz kalmanın etkilerini daha iyi anlamak için araştırma yapmaya devam edilmesi gereklidir.
ABD Ulusal Toksikoloji Programı
ABD, Ulusal Toksikoloji Programı (NTP) NIEHS merkezli bir bütünlüklü sağlık testidir.
2016’da, önceki çalışmalardan elde edilen kanıtlara dayanarak,
NTP, PFOA ve PFOS’un insanlarda bağışıklık sistemi işlevi için bir tehlike oluşturduğu sonucuna varmıştır.
NTP, PFAS kimyasallarının olumsuz etkilerini değerlendirmek ve belirlemek için çok yönlü toksikoloji çalışmalarına öncülük etmektedir.
Vücudun aşılara tepkisini zayıflatıp azaltmadıklarını belirlemek için altı PFAS kimyasalının (PFNA, PFHxS, PFHxA, PFDA, PFBA, PFBS)
sistematik bir literatür taraması yapılmıştır.
PFOA üzerinde iki yıllık bir çalışma ve bu yedi PFAS kimyasal maddesi üzerinde 28 günlük çalışma içeren hayvan çalışmaları:
PFNA, PFHxS, PFHxA, PFDA, PFBA, PFBS, PFOA için yapılmıştır.
NIEHS Destekli Araştırmalar
NIEHS ayrıca, ABD’deki PFAS çalışmalarını yürütmek üzere, ABD’deki dış araştırma kuruluşlarına,
özellikle de araştırma üniversitelerine fon sağlamıştır.
PFAS için zamana duyarlı çalışmalar, suları perfloroheksan sülfonat (PFHxS) olarak bilinen PFAS ile kirlenmiş
Colorado Springs yakınındaki insanlarda ve Kuzey Carolina’daki Cape Fear Nehri’nin GenX tarafından PFAS ın bulaştığı suları kullanan insanlarda
olduğu tespit edilmiştir.
Faroe Adaları’ndaki 300’den fazla çocuk üzerinde yapılan bir çalışma da dahil olmak üzere,
doğumdan önce bir kısım PFAS maruziyetinin sağlık üzerindeki etkilerinin uzun süreli epidemiyolojik çalışmaları yapılmıştır.
Çocukların çevre sağlığı araştırmalarında, bir çalışmada çocuklarda doğum öncesi ve çocukluk dönemi PFAS maruziyeti ile bilişsel
test sonuçları arasındaki ilişki incelenmiştir. Elde edilen bulgular, PFAS’ın gelişmekte olan beyin üzerinde nasıl etki edebileceği
konusunda daha fazla araştırma yapılması gerektiğini vurgulamaktadır.
Uzun süreli bir başka çalışma ise kadınlarda PFAS maruziyeti ile Tip 2 diyabet riskinde artış arasında doğrusal bir bağlantı olduğunu göstermiştir.
Görülen odur ki, bu kimyasallar kolestrol ve obezite yapmaktadır.
Kaynak: ecobuild.com
About The Author
Leave feedback about this