Seboreik dermatitin sağlıklı bir tanımı için öncelikle egzama hakkında bilgi sahibi olunması çok önemlidir. Egzama; kaşıntı, kızarıklık, sızıntı, kepekli lezyonlar şeklinde kendini belli eden iç ve dış etkenlerin uyarısıyla deride oluşan yangısal reaksiyon olarak tanımlanmaktadır. Yetişkinlerin yanı sıra bebek ve çocuklarda atopik egzama, bez bölgesi egzaması ve seboreik egzama sıkça görülmektedir. Toplumda yağlı egzama olarak da bilinen seboreik dermatit ise kızarıklık, pullanma ve kepeklenme şeklinde görülen kronik bir hastalıktır. Seboreik dermatit pek çok etkene bağlı olarak gelişebilmektedir. Seboreik dermatitin erken tanısı çok önemli olmakla birlikte tedavisi planlaması da mutlaka uzman bir doktor tarafından yapılmalıdır.
SEBOREİK DERMATİT NEDİR?
Seboreik dermatit, oldukça sık görülen sebore yani yağlı cilt zemininde gelişen, kızarıklık ve pullanma ile seyreden kaşıntılı bir hastalıktır. Cildin en üst tabakası kalınlaşır, deri kurur, pul pul olur ve dökülür. Toplumda görülme sıklığı % 5 oranındadır. Vücudun yağlı bölgelerinde görülen hastalık saçlı ve kıllı bölgelerde tutulum yapar ve yerleştiği bölgeye göre görüntüsü değişebilmektedir.
SEBOREİK DERMATİT EN SIK KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Seboreik dermatitin bebeklik ve erişkin olmak üzere 2 tipi bulunmaktadır. Bebeklik tipi seboreik egzema sıklıkla ilk üç ayda başlayıp bir yaş civarında gerilemektedir. Erişkinlerde ise genellikle ergenlikten sonraya ortaya çıkmaktadır. Erkeklerde kadınlara oranla daha sık rastlanmaktadır. En sık yağlı cilt yapısı olanlarda görülmektedir.
SEBOREİK DERMATİT EN ÇOK HANGİ BÖLGELERDE GÖRÜLÜR?
Seboreik dermatit bebekler ve erişkinlerde farklı lokalizasyonlarda, farklı klinik tablolar sergiler.
Bebeklik tipi seboreik dermatitte saçlı deri tutulumu, gövde tutulumu görülür. Saçlı deride kalın, sarı ve yağlı kabuklanma şeklinde konak olarak da bilinen kepeklenmeler yapmaktadır. Vücutta ise kol, dirsek, diz ve boynun katlantı yerlerinde seboreik dermatit görülebilmektedir.
Erişkinlerde saçlı deri, yüz ve gövde tutulumu olmak üzere ayrılmaktadır. Seboreik dermatit daha çok saçlı ve kıllı deri bölgelerinde tutulum yapmaktadır. Yüzde; daha çok kaşlar, burun kenarları, yanaklar, kulak içleri ve kulak arkalarında görülmektedir. Kaşlar ve kirpiklerde kepeklenme yapabilir. Erkeklerde sakal bölgesinde kıl kökü iltihabı şeklinde görülebilmektedir. Vücutta ise göğüs altları ve ortası, göbek deliği, seyrek olarak da koltuk altı ve kasık bölgesinde ortaya çıkabilmektedir.
SEBOREİK DERMATİTİN NEDENLERİ NELERDİR?
Neden olduğu tam olarak bilinmemekle birlikte, potansiyel faktörleri; sebore yani yağlı cilt, başta Pitriyosporum ovale (Malassezia furfur) gibi cilde yerleşen bir mantar türü olmak üzere mikrobiyal faktörler ve duygusal strestir. Parkinson hastalığı, AIDS ve ruhsal bozukluklar gibi bazı hastalıklar, bağışıklık baskılayıcı ilaçlar ve alerjik bir bünye de seboreik dermatitin nedenleri arasında yer almaktadır. Biotin, çinko ve B6 vitamini eksiklikleri de seboreik dermatit oluşumuna neden olabilmektedir. Seboreik dermatit iklimsel değişikliklerden etkilenen bir hastalıktır. Kış mevsiminde şiddetlenebilmektedir. Bebeklik çağı seboreik deramatiti geçici bir hastalıkken erişkin tipi seboreik dermatit kalıcı ve kendini tekrar eden bir hastalıktır.
SEBOREİK DERMATİTİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Bebeklik Tipi Seboreik Dermatiti: Yaşamın ilk ayında saçlı deride kalın, sarı, yağlı kepeklerle başlar. Aynı zamanda veya takiben kulak kıvrımları, yüz, büklüm yerleri ve gövdede kızarık, yağlı görünümlü kepeklerle karakterize bir dermatit tablosu gelişebilir.
Bebeklik tipi seboreik egzema sıklıkla ilk üç ayda başlayıp bir yaş civarında gerilemektedir. Saçlı deride çıkan türüne halk arasında konak denmektedir. Konak, kalın, sarımsı renkte kabuklar yapar ama saç kaybına neden olmaz. Seboreik dermatit ayrıca bebeklerde boyun, kol ve bacak katlantı yerlerini tutabilmektedir. Vücutta dirsek diz gibi kıvrım yerlerinde ise kızarık üzeri pullu lezyonlar şeklinde görülmektedir.
Erişkin Tipi Seboreik Dermatit: Saçlı deri, kulak arkası bölge, dış kulak yolu, burun kenarları, kaşlar, göğüs ön yüz, sırt ortası ve kıvrım bölgelerinde lokalize, artma ve azalma dönemleriyle seyreden, kızarık bir cilt üzerine sarımsı ve yağlı bir kepeklenmeyle ortaya çıkmaktadır. Seboreik dermatitli kişilerde genellikle güneş hassasiyeti vardır.
Saçlı deri tutulumunda genellikle kaşıntı belirgindir, keskin sınır görülmez. Seboreik dermatit, saç derisinde kabuklanma ve kepeklenme şeklinde ortaya çıkmaktadır. Normal bir kepeklenme ile karıştırılmamalıdır. Bu tabloda kabuklanma fazladır, saç derisi kızarık ve kaşıntılıdır. 2 şekilde ortaya çıkabilir. Pitriyazis sikka denilen kuru, kaşıntılı ve iltihapsız kepeklenmeler şeklinde başlamaktadır. Bu seboreik dermatitin en erken belirtisidir. Tedavi edilmezse zamanla yayılarak pitriyazis amiantase denilen saçlı deriye yapışık sarımsı ve beyaz kepeklenmelere dönüşebilmektedir.
SEBOREİK DERMATİTİN TEDAVİSİ NASILDIR?
Bebeklik tipi seboreik dermatit zararsız ve geçici bir rahatsızlık olduğundan genelde basit önlemler tedavide yeterlidir. Saç derisinde ortaya çıkan konaklar yaygın olarak görüldüğünde bile bebe yağları sonrası şampuanla yıkama yeterli olmaktadır. Zeytinyağı ile konaklara mesaj yapılabilir. Çok dirençli olgularda hafif etkili kortizonlu ilaçlar kullanılabilir. Bebeklerde yüksek etkili kortizonlu kremlerinin kullanılmasından kaçınılmalıdır.
Erişkinlerin egzama tedavisinde başlangıç olarak sebum kontrol altına alınmalıdır. Uzman hekimin önerdiği ilaçların yanı sıra, atak sıklığını azaltmak, deriyi güçlendirmek amacıyla cilt bariyerine zarar vermeyen sabunlar, kremler, nemlendiriciler önerilmektedir. Tedavide genel yaklaşım lezyonları ve fungal kolonizasyonu (mantar çoğalımını) baskılamak, seboreik dermatitin görüldüğü bölgede ikincil enfeksiyonlara karşı önlem almaktır. Seboreik dermatitin yapısal bir özellik olduğu, tekrar edebileceği ve seboreik dermatitten korunmanın yolları hastaya anlatılmalıdır.
Seboreik dermatinin saçlı derideki tedavisinde hastalık hafif seyrediyorsa antiseboreik yani yağlanma karşıtı şampuanlar yeterli olabilmektedir. Bunlar seboreik dermatit şampuanı olarak da bilinmektedir. Seboreik dermatit şampuanı önerisi kişiye özel olarak mutlaka doktor tarafından verilmelidir. Skumları yumuşatmak amacıyla salisilik asit kullanılabilir. Yerel tedavide kortikosteroidli krem ve losyonlar yararlıdır. Mantar önleyici ilaçlar da seboreik dermatite karşı kullanılmaktadır.
Yüz bölgesinde hafif etkili kortizonlu kremler, vücutta ise orta ve yüksek etkili kortizonlu kremler kullanılmalıdır. Dermatit kremleri de mutlaka doktor tarafından önerilmelidir.
Kortizon içeren ilaçların kullanım sürelerinin 1 haftayı geçmemesi gerekmektedir. Egzama belli dönemlerde tekrar edebilen bir rahatsızlıktır bu yüzden bir dermatoloji uzmanına danışmadan kortizon içeren kremlerin kullanımından mutlaka kaçınılmalıdır.
Seboreik dermatitte hijyen önemlidir, bakteriyel enfeksiyonların gelişme riski yüksek olduğunda sık yıkanmak gerekmektedir. Aşırı terlemeden, sentetik kumaşlı giysilerden ve bu giysilerin yaratacağı sürtünmelerden kaçınılmalıdır.
SEBOREİK DERMATİT HAKKINDA SIK SORULAN SORULAR
Seboreik dermatitin tedavisi mümkün müdür?
Ataklar ve iyileşmelerle seyreden, tekrar eden bir hastalıktır. Seboreik dermatit tamamen iyileşmez ama düzenli tedavilerle kontrol altına alınabilmektedir. Seboreik dermatitte ilaç tedavilerinin yanında cilt bakımı da çok önemlidir.
Seboreik dermatit tekrar eder mi?
Seboreik dermatit kendi kendini sınırlayan yani yayılma özelliği göstermeyen, konvansiyonel tedavilere yanıt veren, ancak tekrarlarla seyreden bir hastalıktır. Yaz mevsimlerinde düzelme, bahar ve kış mevsimlerinde tekrar etme eğilimindedir. Seboreik dermatit özellikle soğuk havalarda ve hastanın stresli dönemlerde alevlenebilmektedir.
Seboreik dermatitte hangi şampuanlar tercih edilmeli?
Seboreik dermatitte; antiseboreik ( yağlanmayı ortadan kaldıran) ve antifungal (mantar önleyici) şampuanlardan yararlanılır. Piyasada çok fazla ürün bulunduğundan mutlaka bir dermatoloji uzmanının önerdiği alerjik reaksiyon göstermeyecek, düzgün içerikli şampuanlar tercih edilmelidir.
Seboreik dermatitte hangi bitkisel yağlar kullanılabilir?
Özellikle saçlı deride kalın kepekler varsa yumuşatma amaçlı tıbbi yağlar kullanılabilir. Zeytinyağı, çay ağacı yağı ve boraj yağı kullanılabilir. Ardıç katranı da kullanılan bitkisel çözümler arasında bulunmaktadır. Bu bitkisel seçenekler de yine mutlaka bir dermatoloji uzmanına danışılarak kullanılmalıdır.
Hangi hastalıklarda seboreik dermatit görülür?
Parkinson hastalığı, AİDS ve ruhsal bozukluklar, kolesterol yükseklikleri, kullanılan bazı ilaçlar sebebiyle seboreik dermatit görülebilmektedir. Biotin, çinko ve B6 vitamini eksiklikleri de seboreik dermatit oluşumuna neden olabilmektedir.
Seboreik dermatit hangi hastalılarla karışmaktadır?
Erişkinlerde seboreik dermatit; sedef, yüzeyel mantar hastalıkları ve gül hastalığıyla karışabilmektedir. Bebeklik çağında görülen seboreik dermatit ise atopik egzama ve bez bölgesinde görülen egzamayla ve candida denilen cilt mantarıyla karışmaktadır.
Yüzde seboreik dermatit hangi bölgelerde görülür?
Yüzde seboreik dermatit daha çok saç çizgisi, kaşlar, kaş araları, burun kenarları, yanaklar, kulak içleri ve kulak arkalarında görülmektedir. Kaşlar ve kirpiklerde kepeklenme, yanaklar ve burun kenarlarındaki kızarıklıklar yapabilmektedir. Erkeklerde sakal bölgesinde kıl kökü iltihabı şeklinde görülebilmektedir.
Saçta seboreik dermatit tedavisi nasıldır?
Saçta seboreik dermatit hafif seyrediyorsa yağlanma karşıtı şampuanlar yeterli olabilmektedir. Mutlaka uzman bir hekimin önerdiği düzgün ve doğal içeriğe sahip şampuanlar kullanılmadır. Yine dermatoloji uzmanın uygun gördüğü kortikosteroidli krem ve losyonlar da yararlıdır. Mantar önleyici ilaçlar da saçta seboreik dermatite tedavisinde kullanılabilmektedir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
About The Author
Leave feedback about this