APSE NEDİR, NE İYİ GELİR?

Apse nedir?

Apse, vücut dokusunda gelişen ve enfeksiyon sonucu oluşan irin dolu bir kesedir. Kırmızı veya pembe renkli, dokunmaya hassas, sıcak ve ağrılıdır. Çoğunlukla cilt altında (cilt apseleri) görülse de herhangi bir organda veya organlar arasındaki boşluklarda da (iç apseler) gelişebilir. Özellikle diş apseleri ciddi ağrılara, ağız kokusuna, sıcak-soğuk hassasiyetine ve eğer tedavi edilmezse de ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.

Apse neden olur?

Çoğu apseye stafilokok adı verilen bir bakteri türü yol açar. Bakteri vücuda girdiğinde bağışıklık sistemi etkilenen bölgeye enfeksiyonla savaşmak için beyaz kan hücreleri gönderir. Beyaz kan hücreleri bakterilere saldırırken irinle doldurulan bir boşluk oluşturarak apseye neden olur. İrinde ölü doku, beyaz kan hücreleri ve bakteriler bulunur.

Apse çeşitleri

1. Cilt apseleri: Genellikle yüz, boğaz, koltuk altı veya kasıkları etkiler.
2. Pilonidal apseler: Kalça kıvrımlarında oluşur ve kıl dönmesi olarak da bilinir.
3. Anorektal apseler: Anüs (makat) bölgesinde gelişir.
4. Bartholin apsesi (kisti): Vajina girişinin her iki tarafında bulunan Bartholin bezlerinde oluşur.
5. Omurilik apsesi: Çoğunlukla verem mikrobundan kaynaklanan bir apse çeşididir.
6. Diş apsesi: Dişlerin içinde, diş etlerinde veya dişleri yerinde tutan kemikte oluşabilir.

Diş apsesi neden olur?

Diş apsesi çoğunlukla diş kökünde veya çevresinde gelişen bir enfeksiyon sonucunda kök kanalındaki yumuşak pulpa (diş özü) dokusu iltihaplandığında ya da öldüğünde oluşur. Bu duruma yol açan başlıca nedenler ise şunlardır: 

1. Diş çürükleri
2. Kırık, yontulmuş veya başka yollarla yaralanan diş
3. Diş minesindeki açıklıklar
4. Eskimiş dolgular
5. Diş eti hastalığı

Diş Apsesi Türleri

Diş apsesinin en sık görülen türleri şunlardır:

1. Periapikal apse: Bu apse bakteriler diş pulpasını istila ettiğinde diş kökü ucunda oluşur. Diş pulpası dişin kan damarlarını, sinirlerini ve bağ dokusunu içeren en iç kısmıdır. Genellikle tedavi edilmeyen bir diş boşluğunun, kırığının veya önceki diş tedavisinin bir sonucu olarak ortaya çıkar. 
2. Periodontal apse: Diş kökünün yanındaki diş etinde gelişen bir apse türüdür. Diş eti ve diş arasına sıkışan yiyecek kalıntıları sonucu bakteri birikimiyle oluşur. Apse çevre doku ve kemiğe de yayılabilir. Başlıca nedeni düzenli uygulanmayan diş bakımıdır. Diş eti hasarı da bazen periodontal apselere neden olabilir. 
3. Diş eti apsesi: Sadece diş etlerinde gelişen apsedir ve dişleri etkilemez.

Tedavi edilmeyen diş apsesinin olası komplikasyonlar:

1. Diş kaybı
2. Kan enfeksiyonu (septisemi)
3. Enfeksiyonun yumuşak dokuya ve/veya çene kemiğine yayılması
4. Enfeksiyonun vücuda yayılması (beyin apsesi, kalp iltihabı ve zatürreeye yol açabilir)

Diş apsesi belirtileri

1. Zonklama ve şiddetli ağrı (kulağa, çeneye ve boyuna da yayılabilir)
2. Yanakta kızarıklık ve şişme
3. Sıcak-soğuk hassasiyeti
4. Çiğneme veya ısırma esnasında ağrı
5. Diş renginde değişiklik
6. Parlak, kırmızı ve şiş diş eti
7. Ağız kokusu ve tat kaybı
8. Boyun veya çene altında şiş lenf düğümleri
9. Ateş
10. Ağzı tam açmada, yutmada veya nefes almada güçlük

Diş apsesi ağrısına ne iyi gelir?

1. Ağrı kesiciler: Ağrı kesiciler ağrıyı azaltmaya yardımcı olabilir. En etkilileri etkin maddesi ibuprofen ve parasetamol olan ağrı kesicilerdir. 16 yaş üstü kişiler aspirin de kullanabilir. Ancak aspirini apseli diş üzerine koymayın, ağız ülserine yol açabilir.
2. Karanfil yağı: Doğal bir ağrı kesicidir. Seyreltilmiş yağdan birkaç damla pamuk üzerine döküp ağrıyan diş üzerinde 2-3 dakika tutun. Pamuğu aldıktan sonra 10 dakika daha bekleyip ağzınızı ılık suyla çalkalayın. Ayrıca küçük bir bardak suya birkaç damla karanfil yağı ilave ederek gargara da yapabilirsiniz.
3. Sarımsak: Doğal bir antibiyotik olan sarımsak bakterileri öldürebilir ve ağrıyı dindirebilir. Bunun için taze bir diş sarımsak ezip apseli dişinize sürün. Ağrı hafifleyince ağzınızı çalkalayın.
4. Soğuk kompres: Ağrıyı ve yanak şişmesini azaltabilir. Bir torbaya buz küpleri koyup kuru bir bezle sardıktan sonra şiş yanağın üzerinde bastırmadan tutun. 15 dakikada bir uygulayabilirsiniz.

Diş apsesi için faydalı öneriler

1. Diş apsesi oluştuğunda diş kaybı gibi komplikasyonları önlemek için hemen diş doktorunuzdan randevu alın.
2. Sıcak-soğuk yiyecek ve içeceklerden kaçının. Ilık ve yumuşak yiyecekler yemeyi deneyin.
3. Tatlı hiçbir şey tüketmeyin.
4. Yemek yerken apseli dişinizi kullanmayın.
5. Dişlerinizi yumuşak bir diş fırçasıyla temizleyin ve geçici olarak apseli dişin etrafında diş ipi kullanmayın.
6. Diş apsesini kesinlikle kendiniz patlatmaya kalkmayın. Bu durum enfeksiyonun yayılmasına ve/veya kana karışmasına neden olabilir.