William Shakespeare tarafından yazılmış “Venedik Taciri” adlı eser Elizabeth döneminin en iyi çalışmalardan birisidir. Peki oyunun izleyicileri ya da okuyucuları bunun farkında mı, yoksa oyunun sadece absürt bir komedi mi olduğu düşünülüyor? Oyunun karakterleri ve döneminin özelliklerini sizler için bir araya getirdik.
Romeo ve Juliet, Machbet, Kral Lear gibi ölümsüz eserler ortaya koyan Shakespeare, şüphesiz İngiliz edebiyatının en etkileyici yazarları arasında. Çağdaşlarının aksine toplumsal olayları eserlerine konu almaktan çekinmemiş ve dönemin iktidarını övmek yerine eleştirmiştir. Bu yergilerini eserlerine öyle ustalıkla yerleştirmiştir ki çoğu zaman okuyucular ya da izleyiciler aslında eserlerinin sadece güldürmek değil aynı zamanda düşündürmek olduğunu anlayamamıştır. Bu çalışmalardan bir tanesi de komedi türünde yazdığı Venedik Taciri adlı oyunudur. Venedik Taciri oyunu ile dönemin kadınlara ve Yahudilere bakışını gözler önüne seren William Shakespeare, hukuk sistemini de eleştirmekten geri durmuyor.
Venedik Taciri’ni okurken güleriz, eğleniriz, evet ama acaba Shakespeare’in bize asıl anlatmak istedikleri neler? Bakalım eserin karakterleri bize neler anlatıyor.
Antonio — Oyunun başkahramanlarından biri, Venedik’li tüccarın (Venedik taciri) ta kendisi. Venedik o zamanlar ticaretin başkentiydi ve tabii ki böyle bir yerde tüccar olmak da zengin olmak demekti. Antonio oldukça zengin ve parasına güvenen, dürüst, faiz yemeyen, iyi bir Hristiyandı. Sizce de Hristiyan olması iyi olarak aktarılmasının bir parçası değil mi?
Bassanio — Antonio’nun en yakın arkadaşı ve güzeller güzeli Portia’nın talibi diğer karakterimiz de tıpkı arkadaşı gibi iyi bir Hristiyan.
Shylock — Oyunun kilit kahramanı Shylock ise hain, vicdansız, çıkarcı bir Yahudi. Acaba ona atfedilen tüm bu özellikler Yahudi olmasından mı kaynaklanıyor?
Portia — Ölen babasının tek varisi, genç ve güzel hanım Portia evlilik çağına gelmiştir. Fakat babasının vasiyeti üzerine kendi istediği birisiyle değil hatta onu isteyen her hangi birisiyle de değil yalnızca üç sandık arasından doğru sandığı bulan talibiyle evlenmek zorundadır. Her dönem olduğu gibi o dönemde de kadınlar seçme hakkına sahip değilmiş demek!
Nerissa — Portia’nın nedimesi ve arkadaşı diğer genç hanım Nerissa ise tipik bir ev hanımı. Etliye sütlüye pek karışmayan türden.
Oyunun içeriğine ve dönemsel özelliklerine gelecek olursak; Shakespeare’in eserlerinde en çok gözümüze takılan onun oluşturduğu tezatlıklar ve olayların absürt oluşlarıdır. Bu eserinde de Shakespeare birçok tezatlığı ve absürtlüğü bir araya getirmiştir.
Öncelikle oyundan kısaca bahsetmek gerekirse; olaylar ticaretin başkenti Venedik’te, zengin bir tüccar olan Antonio ve Yahudi Shylock arasında geçer. Bir gün Antonio ve arkadaşı Bassanio yıllarca sırf Yahudi olduğu için hor görülen Shylock’tan bir miktar borç isterler. Onu yapılanların acısını çıkarmak isteyen Shylock da fırsat bu fırsat Hristiyanlardan hıncını alacak bir şart koyarak borç vermeyi kabul eder. Eğer Antonio borcunu vaktinde ödeyemezse Shylock onun göğsüne yakın bir yerinden yarım kilo et alacaktır.
Evet yanlış okumadınız yarım kilo et! İşte oyundaki absürtlükler burada başlar ve olaylar bunun üzerine gelişir. Beklenen gün gelir ve Antonio’nun gemileri dönmediği için borcunu ödeyemez. Bunun üzerine Shylock soluğu mahkemede alır ve anlaşma gereği Antonio’dan yarım kilo et almak ister. Onu kurtarmak isteyen arkadaşı Bassanio ise ne yaptıysa ne ettiyse de Shylock’u bu isteğinden geri çeviremez.
Bu sırada tabii genç ve güzel Portia’nın talipleri tek tek gelip Portiayla evlenebilmek için doğru sandığı bulmaya çalışırlar. İlk talibi Fas Prensi’dir. “Tenimin rengine bakıp beni beğenmezlik etmeyin” sözleriyle aşkını ilan etmeye başlayan Fas Prensi karakteriyle Shakespeare Hristiyanların kendilerinden olmayanı nasıl reddettiklerine vurgu yapıyor ve döneminin sözde iyi Hristiyanlarını eleştiriyor. Fas Prensi’nin üç sandık arasından seçim yapması ve içinde Portia’nın resminin bulunduğu sandığı seçmesi gerekir. Ancak Fas Prensi dış görünüşüne aldanıp Altın sandığı seçince içinden bir kurukafa çıkar ve dürülü kâğıdın içinde de yazılı sözler şunlardır:
“Her parıldayanı altın sanma;
Kim söylese de bunu sakın inanma,
Az değil dış görünüşüne kanan
Ve aldanıp sonunda canından olan
Yaldızlı mezar görünce gözün kamaşır
Bilmezsin ki içinde kurtlar kaynaşır.”
Döneminin özelliklerini aktarırken Shakespeare bir yandan da hayat dersleri verir. Dış görünüşe aldanmamak gerektiğini bu sözleriyle vurgular.
Leave feedback about this