D vitamini eksikliği, dünyada en sık görülen sağlık sorunlarından biridir. Dünya çapında yaklaşık 3 milyar insanda bu önemli vitaminde eksiklik vardır. Birçok kronik hastalıkla ilişkili olan D vitamini eksikliğinin;

• Kardiyovasküler hastalıklar,
• Kanser,
• Diyabet,
• Osteoporoz (kemik erimesi) ve diğer birçok rahatsızlıkta rol oynadığı bildirilmiştir.

Optimal yani en uygun D vitamini seviyelerine sahip olmak, genel sağlık ve iyilik hali için kritik öneme sahiptir.

• Yetersiz güneş ışığına maruz kalma,
• D vitamini içeren gıdaların yetersiz alımı,
• Crohn hastalığı ve Çölyak hastalığı gibi emilim bozukluğuyla ilgili sendromlar D vitamini eksikliğinin nedenleri arasında gösterilir.

D vitamininin en iyi besinsel kaynakları;

• Yumurta sarısı,
• Yağlı balıklar,
• Karaciğer,
• Mantar,
• Otla beslenen hayvanlardan elde edilen peynir ve tereyağıdır.

Güven Çayyolu Cerrahi Tıp Merkezi Sağlıklı Yaşam Danışmanı Uzm. Dr. Murat Keklikoğlu, D vitamini ve D vitamini eksikliği hakkında bilgi verdi.

D vitaminin faydaları nelerdir?

Bağışıklık sistemini düzenler

D vitamini hem doğuştan gelen hem de adaptif (sonradan kazanılmış) bağışıklık yanıtlarında önemli bir rol oynar. D vitamininin aktif formu, bağışıklık dengesinin korunmasında önemlidir. Bağışıklığın aşırı yanıtları otoimmünite ve alerji gibi durumlara neden olurken bağışıklığın düşük olması kanser ve enfeksiyonlarla ilişkilidir.

Kansere karşı korur

D vitamininin kansere karşı koruyucu özellikleri olduğu gösterilmiştir. Bu özellikler arasında apoptoz olarak adlandırılan programlanmış hücre ölümünü tetikleme, kanser hücrelerinin çoğalmasını durdurmak ve metastazı azaltmak yer alır.

Otofajiyi teşvik eder

D3 vitamini, otofajinin önemli bir hormonal indükleyicisidir. Otofaji, vücudumuzun atık ve kalıntıları temizlediği ve hasarlı hücre bileşenlerini geri dönüştürdüğü hücre içi geri dönüşüm sistemidir. Bu geri dönüşüm sistemi, hücrelerin yenilenmesini ve onarılmasını sağlar.

Hücreler; biyolojik fonksiyonu, homeostazı (iç dengenin düzenlenmesi), hücre içeriğinin kalite kontrolünü sürdürmek, yıpranmış proteinleri ve hasarlı lipitleri ve organelleri ortadan kaldırmak için otofajiyi kullanırlar. Otofaji, hücreleri rahatsız eden patojenler gibi iç ve dış stresörlerden de kurtulunmasını sağlar.

Bilişsel gerilemeyi önler

Demans (bunama), genellikle kronik ve ilerleyici hafıza ve diğer bilişsel işlevlerin kaybıyla ilişkili bir sendromdur (semptomlar grubudur). Bilinç eksikliği olmadan düşünmeyi, yönelimi, anlamayı, hesaplamayı, öğrenme kapasitesini, dili, yargılamayı, davranışı ve hafızayı etkileyen farklı beyin hastalıklarından kaynaklanır. Çok sayıda çalışma, D vitamininin bilişsel gerileme riskini azaltabileceğini göstermiştir. Araştırmacılar D vitamini eksikliğinin tüm nedenlere bağlı demans ve Alzheimer riskinin önemli ölçüde artmasıyla ilişkili olduğunu bulmuşlardır. Şiddetli D vitamini eksikliği olan bireylerde (10 ng / mL’den az) demans riski yüzde 100’den fazla; ılımlı D vitamini eksikliği olan bireylerde ise (20 ng / mL’den az) yüzde 50 civarında artmaktadır. D3 vitamini, Alzheimerlı hastaların beynindeki amiloid plakların temizlenmesi dahil olmak üzere nöroprotektif etkilere sahiptir.

Kronik yorgunluğu iyileştirir

Kronik yorgunluğu olan kişilerin D vitamini düzeyleri genellikle düşüktür. Kronik yorgunluk, çoğu zaman tükenmişlik sendromuyla birlikte olabilir. Bu derin yorgunluk, tipik olarak zamanla gelişir ve ilk ne zaman başladığını belirlemek zor olabilir. Fiziksel, duygusal ve psikolojik iyilik halini olumsuz etkiler. D vitamini seviyesinin normale gelmesi kronik yorgunluğu azaltabilir.

Kemik sağlığını destekler

D3 ve K2 vitaminleri, kemik sağlığını geliştirmek ve kırık insidansını azaltmak için sinerjik etkilidir. D vitamini, kemik dokusuna kalsiyum alımında önemli bir rol oynar. Bu durum kemiklerin zayıflaması ve mineralleri kaybıyla karakterize olan osteoporoz ve osteopeninin önlenmesine yardımcı olabilir.

Anksiyete ve depresyonu iyileştirir

Anksiyete ve depresyon, en yaygın ruh sağlığı sorunları arasındadır. Genellikle, anksiyetesi olan kişilerin yüzde 40-60’ında depresyon belirtileri vardır. Beyin, D vitamini reseptörlerinin en yoğun olduğu organlardan biridir. D vitamini, anksiyete ve depresyonun önlenmesinde ve tedavisinde önemli bir faktördür. D vitaminiyle birlikte, optimal beyin fonksiyonu ve zihin sağlığı için önemli mikrobesinler; magnezyum, omega-3 yağ asitleri, C vitamini, demir, selenyum, iyot, çinko, B vitaminleri ve amino asitlerdir. Bu besinlerin eksikliklerini düzeltmek, semptomlarınızı iyileştirebilir veya hatta ortadan kaldırabilir.

Eklem ağrısını azaltır

D vitamini, eklem sağlığı için önemlidir. Eklem ağrısı, eklemin herhangi bir yerinde rahatsızlık, ağrı veya iltihaplanma ile ilişkilidir. Eklem ağrısının altında yatan neden inflamasyondur (iltihaplama) ve D vitamini inflamasyona karşı önemli bir bağışıklık düzenleyicisidir.

Uyku apnesi

Düşük D vitamini seviyeleri tıkayıcı uyku apnesi ile bağlantılıdır. Uyku apnesi, kişinin uykusu sırasında nefesinin kesildiği veya durakladığı bir durumdur. Uyku apnesi erkeklerde ve yaşlılarda sık görülür. Bu durum obezite, kalp hastalığı, felç, diyabet, depresyon ve diğer sağlık koşullarıyla bağlantılıdır. Düşük D vitamini seviyeleri, uyku apnesinin glikoz metabolizması üzerindeki etkisine katkıda bulunabilir ve kötüleştirebilir. Anormal glukoz metabolizması, uyku apnesiyle ilişkili sağlık sorunlarından biridir. D vitamini takviyesinin, uyku apnesi olan kişilerde anormal glikoz metabolizmasını ve inflamasyonu iyileştirdiği gösterilmiştir.

Endometriozis ve Polikistik Over Sendromu

Düşük D vitamini düzeyleri endometriozis ve polikistik over sendromu ile ilişkilendirilmiştir. Endometriozis, normalde rahimin içini kaplayan dokunun rahim boşluğunun dışında çoğaldığı ağrılı bir durumdur. Endometriozis, üreme çağındaki tüm kadınların yaklaşık yüzde 10’unu etkileyen kronik bir hastalıktır.

Polikistik Over Sendromu (PKOS) kadınları etkileyen bir hormon dengesizliği bozukluğudur. PKOS çocuk sahibi olma yeteneği ve fiziksel görünüm üzerinde olumsuz bir etkiye sahiptir. PKOS’lu kadınların yaklaşık yüzde 70-80’inde D vitamini eksikliği vardır. Düşük D vitamini seviyeleri, PKOS’lu kadınlarda insülin direnci ile anlamlı olarak ilişkilidir.